تاریخچه مصرف مواد در ایران:

اطلاع از تحول تاریخی مصرف و سؤمصرف مواد در هر جامعه،  هم از لحاظ پی بردن به ریشه و منبع ورود مواد مخدر چه فرهنگ آن جامعه و هم از جهت روشن کردن موضع گیری تاریخی آن جامعه در مقابل مواد و سؤمصرف آن، حایز اهمیت است. این نوع بررسی تاریخی همچنین می تواند به رد یا اثبات برخی از برداشت های رایج درباره اصل و منشأ مساله سؤمصرف مواد در جوامع مختلف کمک کند. هدف این فصل مروری اجمالی بر تاریخچه آشنایی مردم ایران با مواد قابل سؤاستفاده می باشد. (مهدیار:  ص 10)

ازجمله مواد طبیعی دارای خواص روان گردان و قابل سؤاستفاده رایج در عصر حاضر حداقل سه ماده، یعنی شراب، افیون و حشیش از نباتاتی بدست می آید که بومی آسیای مرکزی و فلات ایران بوده و از ادوار ماقبل تاریخ به صورت وحشتی در این سرزمین بعمل می آمده اند. دلایل تاریخی قاطعی در دست است که ساکنان ایران، به معنی تاریخی کلمه که بخش عمده ای از آسیای میانه و خاورمیانه فعلی را دربر می گرفت، از قرن هاقبل از میلاد با این نباتات و کاربرد مشتقات آنها به عنوان غذا، دارو و نیز وسایل تغییر حالات روحی یا ایجاد نشئه و نشاط آشنایی داشته اند.

1-        مشتقات انگور و سایر انواع مشروبات الکلی:  

استفاده ایرانیان از مشروبات الکلی دردوره پیش از اسلام مشهورتر از آن است که احتیاج به توضیح داشته باشد. بعضی از نویسندگان غربی از کمبوجیه به عنوان اولین فرد معتاد به الکل معروف تاریخ نام می برند (کارسون و بوپر 1992، 295).

توصیف مجالس میخواری پادشاهان و پهلوانان اساطیری، بخش مهمی از حماسه ملی ایران «شاهنامه فردوسی» را تشکیل می دهد.

در دوره بعد از اسلام نیز علیرغم نص صریح قرآن مجید درباره حرام بودن شراب و دیگر مشروبات الکلی، شواهد بسیاری از ادامه آداب و رسوم میخواری در دربار خلفای اموی و عباسی و پادشاهان محلی دست نشانده آنان بخصوص سلسله های ایرانی مستقل (از قبیل صفاریان، سامانیان و آل بویه) در دست است.

2-        حشیش و دیگر مشتقات شاهدانه  

گیاه شاهدانه، یا کنب هندی^[1]، که حشیش، بنگ، چرس و ماری جوانا از آن بدست می آید، از گیاهان بومی آسیای مرکزی و ایران بوده و قرن هاپیش از میلاد مسیح در این بخش از دنیا بعمل می آمده است. نام علمی این گیاه cannabis Indica است که معرف اصل هندی آن یعنی «کنب هندی» می باشد.